Choć każde dziecko prędzej czy później traci zęby mleczne, to odgrywają one ogromną rolę w prawidłowym rozwoju maluchów. Są niezbędne do poprawnego odgryzania i żucia pokarmów, wpływają na rozwój zgryzu oraz kształtowanie się mowy, a stan ich zdrowia odbija się na kondycji zębów stałych oraz zdrowiu ogólnym. Dlatego o mleczaki trzeba dbać – m.in. poprzez leczenie próchnicy oraz innych potencjalnych chorób.
Wśród wielu rodziców nadal pojawia pytanie, czy warto leczyć zęby mleczne skoro „i tak wypadną”, a na ich miejscu pojawią się zęby stałe. Odpowiedź jest jednoznaczna – tak, leczenie zębów mlecznych u dzieci jest konieczne! Zęby mleczne pełnią wiele ważnych funkcji m.in. dla rozwoju kości szczęki, a także procesów mowy i żucia. Zbagatelizowana, zaniedbana próchnica może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych – dlatego tak ważne jest, aby zadbać o profilaktykę i leczenie mleczaków już od najmłodszych lat.
Próchnica zębów mlecznych. Jak powstaje i jak się objawia?
Próchnica to choroba bakteryjna, która powstaje na skutek działania szkodliwych drobnoustrojów bytujących w jamie ustnej. Bakterie te żywią się cukrami znajdującymi się w nieusuniętych z jamy ustnej resztkach pokarmowych. Efektem procesów metabolicznych drobnoustrojów są kwasy, które uszkadzają szkliwo zębów, a bakterie mogą dzięki temu wnikać w ich głębsze tkanki.
Rodzice powinni pamiętać, że zęby mleczne – ze względu na swoją delikatniejszą strukturę i cieńsze szkliwo niż w przypadku zębów stałych – są bardziej podatne na próchnicę. Rozwój choroby u dzieci może więc postępować znacznie szybciej niż u dorosłych, zwłaszcza jeśli dojdą do tego zaniedbania higieniczne i niezdrowa dieta, bogata w cukry proste (znajdujące się np. w słodyczach).
Próchnica zębów mlecznych objawia się przede wszystkim w postaci białych plam na szkliwie, które z czasem ciemnieją. Dziecko może odczuwać ból zęba, szczególnie podczas spożywania słodkich, zimnych lub gorących potraw. W bardziej zaawansowanych stadiach próchnicy pojawiają się widoczne gołym okiem ubytki, a wraz z rozwojem choroby może dojść także do infekcji miazgi zęba, co objawia się nasileniem bólu i obrzękiem tkanek miękkich.
Dlaczego próchnica mleczaków jest tak groźna?
Choć prawdą jest to, że każde dziecko prędzej czy później traci mleczaki, to nie oznacza to, że ich zdrowie można bagatelizować. Próchnica zębów mlecznych ma ogromny wpływ na zdrowie ogólne młodego człowieka oraz jego rozwój. Jeśli jest nieleczona, w wielu przypadkach prowadzi do poważnych stanów zapalnych, które mogą szybko przenosić się na pojawiające się w jamie ustnej zęby stałe (warto pamiętać, że próchnica – jako schorzenie wywoływane przez bakterie – ma charakter zakaźny). Co więcej, zaniedbanie mleczaków skutkuje niekiedy ich przedwczesną utratą, co z kolei prowadzi m.in. do kłopotów z artykulacją oraz zaburzeń w rozwoju zgryzu. Stałe zęby mogą wówczas wyrastać w niewłaściwej pozycji, co powoduje potrzebę przeprowadzenia leczenia ortodontycznego.
Nie wolno zapominać, że próchnica to problem ogólnoustrojowy. Szczególnie u dzieci, u których układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, infekcje zębów mogą prowadzić do takich powikłań, jak infekcje krtani, gardła czy zatok. Do tego dochodzi jeszcze ból, który wpływa na codzienne funkcjonowanie dziecka – utrudnia spożywanie posiłków, a także negatywnie oddziałuje na jakość snu i koncentrację.
Po pierwsze profilaktyka! Jak zapobiegać próchnicy u dzieci?
Najważniejszym elementem profilaktyki próchnicy zębów mlecznych jest regularna i odpowiednia higiena jamy ustnej. Rodzice powinni dbać o nią już od pierwszych dni życia. Początkowo wystarczy przemywać dziąsła gazikiem nasączonym wodą albo np. naparem z rumianku. Później, gdy pojawią się już pierwsze zęby stałe, konieczne jest regularne szczotkowanie przy użyciu szczoteczki o rozmiarze główki dopasowanej do wieku dziecka oraz pasty do zębów z odpowiednią ilością fluoru. Ważne jest, aby rodzice nadzorowali mycie zębów i pomagali dziecku – nawet do około 7. roku życia, gdy maluch zyska odpowiednią koordynację ruchową, by skutecznie czyścić zęby samodzielnie.
Znaczącą rolę w profilaktyce próchnicy odgrywa również dieta dziecka. Ograniczenie spożycia słodyczy, żywności wysoko przetworzonej i słodkich przekąsek między posiłkami pomaga zmniejszyć ryzyko rozwoju próchnicy. Należy unikać także podawania dziecku słodzonych napojów – szczególnie przed snem.
Trzecim ważnym elementem profilaktyki próchnicy u dzieci, obok higieny i diety, są regularne wizyty kontrolne w gabinecie dentystycznym – najlepiej co sześć miesięcy. W trakcie takich wizyt lekarz może nie tylko ocenić stan zdrowia jamy ustnej młodego pacjenta, ale także przeprowadzić zabiegi profilaktyczne, takie jak fluoryzacja zębów oraz lakowanie bruzd. Fluoryzacja wzmacnia szkliwo zębów, co czyni je bardziej odpornym na działanie kwasów. Lakowanie z kolei polega na zabezpieczeniu głębokich bruzd w zębach trzonowych przed gromadzeniem się bakterii i resztek pokarmowych, co zmniejsza ryzyko próchnicy w tych obszarach.
Leczenie mleczaków u dzieci. Jakie zabiegi może zaproponować dentysta?
Jedną z mniej inwazyjnych metod leczenia próchnicy na wczesnym etapie jest lapisowanie zębów, czyli impregnacja za pomocą azotanu srebra. Jest to metoda stosowana u najmłodszych dzieci, które nie zawsze są w stanie współpracować z dentystą podczas tradycyjnych zabiegów. Azotan srebra ma silne działanie bakteriobójcze, a także mineralizujące, dzięki czemu hamuje dalszy rozwój próchnicy. Zabieg ten jest szybki, bezbolesny i mało inwazyjny, co sprawia, że jest doskonałym rozwiązaniem dla dzieci, które boją się stomatologa. Należy jednak pamiętać, że lapisowanie powoduje trwałe ciemnienie zęba.
W przypadku bardziej rozległych ubytków w zębach mlecznych wykonuje się wypełnienia, np. glasjonomerowe (szkło-jonomerowe) lub kompozytowe. W przypadku dzieci, które są bardzo wrażliwe na ból lub mają silny lęk przed leczeniem stomatologicznym, dentysta może zaproponować sedację wziewną przy użyciu podtlenku azotu (tzw. gaz rozweselający). Sedacja pomaga zrelaksować dziecko i umożliwia przeprowadzenie zabiegu w komfortowych warunkach, minimalizując dyskomfort, stres i strach.
Oprócz tradycyjnych metod stomatologicznych, coraz większą popularność zdobywają bardziej zaawansowane technologie, takie jak ozonoterapia czy laseroterapia. Ozonoterapia polega na wykorzystaniu ozonu do dezynfekcji i eliminacji bakterii odpowiedzialnych za próchnicę. Laseroterapia natomiast może być stosowana do precyzyjnego usuwania tkanek zęba dotkniętych próchnicą, co pozwala na bezbolesne i mniej inwazyjne leczenie.
Wizyta adaptacyjna, czyli maluch pierwszy raz w gabinecie stomatologicznym
Pierwsza wizyta u dentysty ma ogromne znaczenie w budowaniu przyszłych doświadczeń dziecka z leczeniem stomatologicznym. Wizyta adaptacyjna to najlepszy sposób na oswojenie małego pacjenta z gabinetem i lekarzem, zanim zajdzie potrzeba przeprowadzenia bardziej skomplikowanego leczenia. Podczas wizyty adaptacyjnej stomatolog dziecięcy może zaprezentować dziecku podstawowe narzędzia, wyjaśnić, na czym polegają proste zabiegi, a także przeprowadzić przegląd jamy ustnej. Dziecko ma wtedy okazję zobaczyć, że gabinet stomatologiczny nie jest miejscem, którego należy się bać.
Rodzice powinni przygotować dziecko do takiej wizyty, pozytywnie nastawiając je do dentysty i wyjaśniając, dlaczego dbanie o zęby jest ważne. Warto unikać używania słów, które mogą wzbudzać lęk, takich jak „ból” czy „borowanie”, a zamiast tego skupić się na pozytywnych aspektach wizyty, takich jak np. „sprawdzenie uśmiechu”.
Zdrowie zębów mlecznych jest kluczowe dla ogólnego rozwoju dziecka, wpływa na jego komfort życia, rozwój mowy, a także prawidłowe ustawienie uzębienia stałego. Profilaktyka, odpowiednia higiena jamy ustnej oraz regularne wizyty kontrolne u stomatologa dziecięcego stanowią fundament zdrowia zębów. Z kolei dostępne nowoczesne metody i techniki pozwalają skutecznie zapobiegać i leczyć zęby u dzieci, nawet tych najmłodszych.
Leczenie zębów mlecznych to inwestycja w przyszłość zdrowia jamy ustnej dziecka! W Vinci Clinic w Łodzi zapewniamy kompleksową opiekę nad najmłodszymi pacjentami – począwszy od wizyt adaptacyjnych, przez kontrolne, aż po nowoczesne i bezbolesne leczenie próchnicy. Skontaktuj się z nami i umów się na konsultację!