Jak dbać o zęby niemowlaka? Poradnik dla rodziców

2024-07-23
Prawidłowa higiena jamy ustnej niemowlęcia ma ogromny wpływ na jego zdrowie w przyszłości. Zaniedbania w tej kwestii mogą się skończyć rozwojem próchnicy, stanów zapalnych dziąseł i przedwczesną utratą zębów mlecznych. Dlatego każdy rodzic powinien wiedzieć, w jaki sposób prawidłowo dbać o jamę ustną i pierwsze ząbki swojego dziecka.  Pierwsze miesiące życia to bardzo istotny okres […]

Prawidłowa higiena jamy ustnej niemowlęcia ma ogromny wpływ na jego zdrowie w przyszłości. Zaniedbania w tej kwestii mogą się skończyć rozwojem próchnicy, stanów zapalnych dziąseł i przedwczesną utratą zębów mlecznych. Dlatego każdy rodzic powinien wiedzieć, w jaki sposób prawidłowo dbać o jamę ustną i pierwsze ząbki swojego dziecka. 

Pierwsze miesiące życia to bardzo istotny okres dla zdrowia zębów i jamy ustnej dziecka. Ważne jest, by rodzice już wtedy wdrażali wszystkie zasady dotyczące prawidłowej higieny jamy ustnej, profilaktyki próchnicy czy regularnych wizyt u dentysty. W ogromnej mierze to od nich zależy, jak przebiegnie rozwój narządu żucia u dziecka, jakie będzie miało doświadczenia związane z kontaktem z lekarzem dentystą oraz jakie będzie jego podejście do kwestii higieny, profilaktyki próchnicy itp. Zaniedbania w tym zakresie mogą nieść ze sobą naprawdę poważne konsekwencje!

Higiena jamy ustnej u niemowlaka – od pierwszych dni życia!

Każdy rodzic musi mieć świadomość, że o higienę jamy ustnej u dziecka trzeba dbać od pierwszych dni jego życia. Początkowo, gdy dziecko nie ma jeszcze ząbków, wystarczy regularnie, po każdym posiłku przecierać wały dziąsłowe oraz wnętrze buzi maluszka jałowym gazikiem namoczonym w letniej, przegotowanej wodzie lub naparze z rumianku. Sięgnąć można również po specjalne naparstki z mikrofibry, które nakłada się na palec, moczy w wodzie i później oczyszcza jamę ustną.

Dlaczego takie działanie jest konieczne? Po pierwsze pozwala ono utrzymać buzię dziecka w czystości i pozbyć się resztek pokarmowych. Warto pamiętać, że mleko, którym karmi się niemowlęta (zarówno mleko matki, jak i mleko niemowlęce w proszku) zawiera w składzie cukier, przede wszystkim laktozę. To właśnie cukry są natomiast główną pożywką dla bytujących w jamie ustnej bakterii wywołujących próchnicę.

Po drugie – codzienne oczyszczanie jamy ustnej maluszka przyzwyczaja go do uczucia manipulacji w tym obszarze. Ułatwia to późniejsze czyszczenie zębów szczoteczką, a także jest pierwszym krokiem w adaptacji małego człowieka do następujących w przyszłości wizyt w gabinecie stomatologicznym.

Mycie zębów mlecznych – jak robić to poprawnie?

Z biegiem czasu, gdy u dziecka rozpoczyna się proces ząbkowania i pojawiają się pierwsze zęby mleczne, należy przejść do ich regularnego szczotkowania. Czynność tę trzeba wykonywać co najmniej dwa razy dziennie, a koniecznie wieczorem, przed położeniem pociechy spać. Co bardzo ważne, należy unikać przyzwyczajania dziecka do zasypiania z butelką. Jeśli znajduje się w niej mleko, to ząbki są narażone na długotrwały kontakt z zawartym w nim cukrem, co zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy. Poza tym, długotrwałe ssanie butelki (podobnie jak ssanie piersi, smoczka czy kciuka) jest jednym z czynników ryzyka pojawienia się wady zgryzu. Dlatego dziecko trzeba w miarę możliwości odzwyczajać od tych czynności.

Szczotkowanie zębów mlecznych powinni wykonywać rodzice dopóki dziecko nie nabierze takich zdolności manualnych, by prawidłowo zrobić to samodzielnie. Zależy to od indywidualnego tempa rozwoju – niekiedy zęby mleczne całkiem poprawnie szczotkuje już 4-latek, a w innych przypadkach wsparcia i kontroli rodziców wymagają jeszcze 6- i 7-latki.

Jeśli chodzi natomiast o polecaną technikę, zęby u niemowlaka najlepiej szczotkować metodą Fonesa:

• ruchami kolistymi powierzchnie przedsionkowe zębów,

• ruchami szorującymi powierzchnie żujące zębów,

• ruchami wymiatającymi powierzchnie językowe zębów.

Pierwsza szczoteczka do zębów – jak wybrać?

Mycie zębów niemowlaka wymaga oczywiście doboru odpowiedniej szczoteczki. W przypadku pojedynczych, pierwszych ząbków wystarczająca będzie niewielka silikonowa nakładka na palec, zakończona kępką miękkiego, delikatnego włosia. Wraz z upływem czasu, gdy dziecko rośnie i pojawia się u niego coraz więcej zębów, należy sięgać po tradycyjne szczoteczki, tyle że dopasowane do wieku dziecka pod względem rozmiaru. Dla wygody i bezpieczeństwa idealna szczoteczka powinna posiadać szeroką, antypoślizgową rękojeść, którą łatwo jest utrzymać, a także – ewentualnie – znajdujący się pod główką ogranicznik, który zapobiega włożeniu szczoteczki zbyt głęboko do buzi dziecka.

Warto pamiętać, że na rynku znaleźć można także szczoteczki elektryczne dla dzieci. Są wyposażone w małe główki z miękkim włosiem, ich drganie jest bardzo delikatne, a różne funkcje dodatkowe – np. timer odliczający czas – pozwalają dbać o higienę skutecznie i bezpiecznie dla malucha.

Higiena jamy ustnej niemowlaka – jaka pasta pozwoli dbać o zęby dziecka?

Kolejną ważną kwestią pozwalającą na zachowanie prawidłowej higieny i zapobieganie próchnicy zębów u dziecka jest dobór odpowiedniej pasty. W sklepach, drogeriach i aptekach znaleźć można przeróżne pasty do zębów do stosowania już od pierwszych miesięcy życia dziecka, zawierające rekomendowaną przez ekspertów ilość fluoru, o różnych smakach i zapachach dla poprawienia doznań dziecka podczas szczotkowania.

Wybór konkretnego produktu zależy tak naprawdę od rodziców – warto tylko zwrócić uwagę, by – zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej – pasta zawierała fluor w stężeniu 1000 ppm. Taką pastę należy stosować u dzieci od 6. do około 36. roku życia, początkowo nakładając na szczoteczkę jej śladową ilość. Dopiero po ukończeniu przez dziecko 3. roku życia ilość pasty na szczoteczce może przypominać ziarenko groszku. Uwaga! Malucha trzeba od początku uczyć, że pasty do zębów się nie połyka, a wypluwa.

Kiedy do stomatologa? Zęby niemowlaka pod kontrolą!

Nie można zapominać, że dbałość o higienę jamy ustnej oraz prawidłowy rozwój narządu żucia dziecka musi obejmować także regularne kontrole stomatologiczne. Pierwszą wizytę u dentysty należy odbyć, gdy rozpoczyna się ząbkowanie – lekarz sprawdzi stan zębów i dziąseł, oceni czy proces przebiega prawidłowo, przekaże zalecenia higieniczne i dietetyczne. Później trzeba pojawiać się u dentysty mniej więcej co pół roku, by można było kontrolować, czy u dziecka nie rozwija się próchnica oraz ewentualne inne nieprawidłowości, a w razie potrzeby – wdrożyć odpowiednie leczenie. Na profilaktykę i leczenie chorób jamy ustnej u dzieci ukierunkowana jest stomatologia dziecięca, ale w razie potrzeby można zgłaszać się również do dentystów praktykujących ogólnie.

Zdrowe zęby mleczne, a następnie zęby stałe to ważny element ogólnego rozwoju dziecka!