Endodoncja

Na skuteczność leczenia kanałowego olbrzymi wpływ ma zastosowanie mikroskopu, umożliwiającego stomatologowi dokładne obejrzenie wnętrza chorego zęba i zlokalizowanie wszystkich, nawet najcieńszych, kanałów. Jeszcze nie tak dawno pominięcie kanału w trakcie leczenia stanowiło najczęstszą przyczynę niepowodzeń w endodoncji. Użycie mikroskopu, pozwala również endodontom na zwiększenie precyzji samego zabiegu. Pracujący w powiększeniu stomatolog o wiele łatwiej może ocenić długość i przebieg kanałów, niż lekarz bazujący jedynie na zdjęciu rentgenowskim. Także, takie czynności jak, wyjęcie złamanych narzędzi lub udrożnienie wąskich kanałów, stały się łatwiejsze dzięki zastosowaniu mikroskopu.

Niezwykle istotnym czynnikiem w pracy endodonty jest zachowanie aseptyczności pola zabiegowego. Koferdam – czyli cienki arkusz naturalnej gumy – umożliwia izolację leczonego zęba od śliny oraz pełnego bakterii wnętrza jamy ustnej. Koferdam tworzy skuteczną barierę aseptyczną i gwarantuje jałowość pola operacyjnego.

Badanie rtg stanowi narzędzie diagnostyczne znakomicie zwiększające skuteczność leczenia. Różnorodność objawów towarzyszących chorobie miazgi oraz tkanek okołowierzchołkowych powoduje, że postawienie trafnej diagnozy nie zawsze jest proste. Zdjęcie rentgenowskie dostarcza lekarzowi wielu cennych informacji, które ułatwiają postawienie prawidłowego rozpoznania oraz wybranie odpowiedniej metody terapeutycznej.

Badanie RTG – tomografia 3D:

• ułatwia ocenę stanu zaawansowania choroby,
• uwidacznia wszystkie szczegóły anatomii zęba: przebieg oraz liczbę kanałów, obecność kanałów dodatkowych, bądź niedrożnych (zobliterownych),
• stadium rozwoju korzenia zęba,
• pozwala stwierdzić obecność zmian zapalnych w tkankach okołowierzchołkowych.

Na podstawie analizy badania RTG – tomografii 3D stomatolog może również określić:

• rozległość i głębokość wypełnienia,
• obecność złamanych narzędzi w kanale zębowym,
• prawidłowość bądź nieprawidłowość wypełnienia kanałów (brak szczelności, widoczne puste przestrzenie w jamie zęba),
• obecność zmian zapalnych o typie endo-perio.

W przypadku nieodwracalnych zapaleń miazgi leczenie kanałowe jest jedyną (poza ekstrakcją) metodą leczenia. Poprzez wyłuszczenie z wnętrza zęba zaatakowanej przez bakterie miazgi, stomatolog usuwa ognisko infekcji, stanowiące potencjalne źródło poważnego zakażenia, które z czasem może przenieść się na wiele narządów i przyczynić do rozwoju groźnych chorób ogólnoustrojowych.

Chociaż wiek nie jest przeciwwskazaniem do leczenia endodontycznego, jednak zdarza się, iż stomatolog musi odroczyć leczenie kanałowe u dziecka ze względu na niecałkowite uformowanie wierzchołka korzeniowego zębów z żywą miazgą. Natomiast u osób w podeszłym wieku często dochodzi do zobliterowania kanałów (zamknięcia światła kanału korzeniowego), co może utrudnić lub wręcz uniemożliwić ich opracowanie.

Należy podkreślić, iż zapalenie miazgi nie zawsze jest bolesne – rodzaj oraz charakter bólu zależą od stopnia zaawansowania choroby. Często zdarza się więc, że martwa lub znajdująca się w fazie rozpadu zgorzelinowego miazga nie daje wyraźnych dolegliwości bólowych. Ząb może dyskretnie pobolewać przy zmianach pogody, nagryzaniu, jednak nie jest to samoistny, ciągły, trudny do zniesienia ból, który w mniemaniu większości pacjentów stanowi typowy objaw „zapalenia nerwu”. Bywa jednak, iż przewlekłe zapalenie miazgi ulega zaostrzeniu, a wtedy może się pojawić silny, dojmujący ból sugerujący istnienie zmian okołowierzchołkowych.

Pytanie o ogólny stan zdrowia (przebyte choroby, uczulenie na leki, przeprowadzone w ostatnim czasie zabiegi medyczne) – stanowi standardowy element wywiadu lekarskiego, który każdy stomatolog powinien przeprowadzić przed przystąpieniem do zabiegu. Natomiast dostarczenie aktualnych badań laboratoryjnych jest konieczne przede wszystkim wtedy, gdy leczenie kanałowe ma być przeprowadzone w znieczuleniu ogólnym.

Zdarza się, że po zakończeniu leczenia edodontycznego pacjent nadal odczuwa silne dolegliwości bólowe. Przyczyną bólu może być zainfekowana miazga, która pozostała w niedokładnie wypełnionych lub przeoczonych przez dentystę kanałach. W takim przypadku znajdujące się w chorej miazdze bakterie przedostają się poprzez otwór okołowierzchołkowy do tkanek otaczających korzeń zębowy, a następnie powodują ich stan zapalny. Inną częstą przyczyną dolegliwości bólowych pojawiających się po leczeniu kanałowym jest przepchnięcie materiału uszczelniającego poza wierzchołek korzenia zęba lub złamanie instrumentu endodontycznego wewnątrz kanału korzeniowego (bez podjęcia próby jego usunięcia).

Należy podkreślić, iż leczenie kanałowe nie zawsze daje zadowalające rezultaty. Niekiedy – mimo autentycznego wysiłku dentysty – chorego zęba nie daje się już uratować. Warto wiedzieć, iż ryzyko wystąpienie powikłań wzrasta w następujących przypadkach:

• kanały korzeniowe charakteryzują się skomplikowaną budową (są zakrzywione) bądź też mają nietypowy przebieg lub są niedrożne,
• ząb był już leczony kanałowo.

W przeszłości – aby lekarz mógł przystąpić do usunięcie zainfekowanej żywej miazgi z komory oraz kanałów korzeniowych – konieczne było zatrucie zęba, czyli tzw. dewitalizacja. Polegała ona na otwarciu komory zęba oraz wypełnieniu jego wnętrza silnie toksyczną substancją (paraformaldehydem). Preparat ten – zwany popularnie trucizną – powodował stopniowe obumarcie nerwów znajdujących się w miazdze. Co prawda, dewitalizacja pozwalała na czyszczenia kanałów bez narażania pacjenta na trudne do zniesienia dolegliwości bólowe, jednak sama w sobie również była bardzo bolesna. Według najnowszych standardów nowoczesnej endodoncji stosowanie preparatów dewitalizujących (tzw. trucizny) – jest błędem. Jeśli żywa miazga znajduje się w silnym stanie zapalnym – stomatolog podaje znieczulenie miejscowe, które szybko i skutecznie znosi odczuwanie bólu.