Choroby zębów i dziąseł są powszechnym problemem zdrowotnym, dotyczącym ludzi w każdym wieku. Co więcej, schorzenia jamy ustnej są nierozłącznie związane ze zdrowiem ogólnym – nieleczone mogą powodować poważne powikłania ze strony wielu innych narządów i układów. Na szczęście chorobom zębów i dziąseł można w dużej mierze skutecznie zapobiegać. Wyjaśniamy, jakie nawyki i zasady należy wprowadzić do codziennego postępowania, aby zminimalizować ryzyko rozwoju chorób jamy ustnej.
Zdrowie jamy ustnej to istotny element ogólnego zdrowia człowieka – schorzenia zębów i dziąseł mają bowiem wpływ na cały organizm. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że w skali globu 3,5 mld ludzi cierpi z powodu chorób jamy ustnej – najczęściej występująca jest próchnica zębów.
Tymczasem nieleczone schorzenia zębów i dziąseł mogą prowadzić do poważnych schorzeń – dowiedziono, że są one powiązane z chorobami sercowo-naczyniowymi, udarami mózgu, cukrzycą, a nawet niektórymi nowotworami. Wiąże się je także z komplikacjami ciążowymi, takimi jak przedwczesny poród i niska masa urodzeniowa dziecka. Wszystko to sprawia, że profilaktyka chorób zębów i dziąseł jest kluczowym elementem ogólnego zdrowia.
Choroby przyzębia i zębów – powszechny problem zdrowotny
Choroby zębów i dziąseł należą do najbardziej rozpowszechnionych globalnie schorzeń. Według danych WHO, w zależności od regionu od 60 do nawet 90% dzieci w wieku szkolnym i od 90 do 100% dorosłych na całym świecie doświadcza próchnicy. Mocno rozpowszechnione są także choroby przyzębia – i to wśród coraz młodszych osób.
Próchnica jest wynikiem działania bakterii, które bytują w jamie ustnej. Żywią się one pozostałościami pokarmów nieusuniętymi podczas szczotkowania, a efektem ich metabolizmu są kwasy, które osłabiają szkliwo. Dzięki temu bakterie mogą wnikać w głębsze tkanki zębów – zębinę i miazgę, prowadząc do ich infekcji. W bardzo zaawansowanych stadiach próchnicy konieczne bywa nawet usunięcie zęba.
Zapalenie przyzębia jest z kolei chorobą obejmującą nie tylko dziąsła, ale również struktury przyzębia utrzymujące zęby w zębodole. Rozwijające się zapalenie dziąseł objawia się m.in bólem i krwawieniem dziąseł, ich obrzękiem oraz zaczerwienieniem. Nieleczony stan zapalny dziąseł może się pogłębić i przekształcić w zaawansowaną chorobę przyzębia (paradontozę), prowadzącą niekiedy do przedwczesnej utraty zębów.
Istnieje wiele badań potwierdzających związek między zdrowiem jamy ustnej a ogólnym stanem zdrowia. Potwierdzono, że choroby przyzębia zwiększają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych o 20%. U osób z cukrzycą mogą powodować trudności w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi, co prowadzi do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia. Przedwczesna utrata zębów prowadzi do problemów z gryzieniem i żuciem, co może powodować kłopoty z funkcjonowaniem układu pokarmowego. Znane są przypadki, gdy wywołujące próchnicę bakterie doprowadziły do rozwoju sepsy – ostrej i gwałtownej reakcji organizmu na zakażenie drobnoustrojami, która może nawet doprowadzić do śmierci.
Jak zapobiegać chorobom dziąseł i zębów? Po pierwsze higiena!
Właściwa higiena jamy ustnej jest kluczowym elementem profilaktyki chorób zębów i dziąseł. Codzienne szczotkowanie zębów to podstawowy sposób usuwania płytki nazębnej, która jest głównym źródłem bakterii powodujących próchnicę oraz choroby dziąseł.
Rekomendacje Amerykańskiego Towarzystwa Stomatologicznego (ADA) i Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (PTS) wskazują, że zęby należy szczotkować przynajmniej dwa razy dziennie (a najlepiej po każdym posiłku) przez dwie-trzy minuty – z zastosowaniem szczoteczki o miękkim lub średnio twardym włosiu oraz pasty do zębów z fluorem. Fluor wzmacnia bowiem szkliwo, czyniąc je bardziej odpornym na działanie kwasów.
Samo mycie zębów jednak nie wystarczy. Równie istotne jest oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych za pomocą nici dentystycznej lub szczoteczek międzyzębowych. Badania wykazują, że samo szczotkowanie zębów usuwa jedynie 60% płytki bakteryjnej, a reszta pozostaje w trudno dostępnych miejscach, gdzie gromadzą się szkodliwe bakterie. W codziennej higienie rekomenduje się również stosowanie płukanek do jamy ustnej, które redukują liczbę drobnoustrojów, a także wzmacniają szkliwo. Mogą zawierać w składzie np. związki fluoru, ekstrakty ziołowe czy olejki eteryczne.
Warto pamiętać, że higiena jamy ustnej obejmuje także regularną wymianę szczoteczki – co trzy miesiące lub częściej, m.in. po każdej infekcji oraz gdy włosie jest wyraźnie zużyte.
Zdrowe zęby i dziąsła? Pamiętaj o diecie!
Dieta ma istotny wpływ na zdrowie jamy ustnej. O jakich zasadach warto pamiętać, by cieszyć się dobrą kondycją zębów i dziąseł przez długie lata?
- Cukry proste, które są obecne w słodyczach, napojach gazowanych i wysoko przetworzonych produktach spożywczych, są główną pożywką bakterii próchnicotwórczych. WHO zaleca, aby spożycie cukrów dodanych nie przekraczało 10% dziennego zapotrzebowania kalorycznego, co może zmniejszyć ryzyko próchnicy nawet o 20%.
- Niektóre produkty, takie jak kawa, herbata, alkohol czy napoje gazowane, mogą przyczyniać się do przebarwień szkliwa. Dlatego warto ograniczać ich spożycie i pamiętać o piciu wody, która nie tylko nawadnia organizm, ale również pomaga w usuwaniu resztek pokarmowych i bakterii z jamy ustnej.
- Soki owocowe i produkty kwaśne – np. kiszone warzywa – z jednej strony są bogate w witaminy i minerały, ale z drugiej – spożywanie ich w dużych ilościach może prowadzić do kwasowej erozji szkliwa. Dlatego należy po nie sięgać z umiarem.
- Wapń, fosfor oraz witamina D odgrywają kluczową rolę w mineralizacji szkliwa, które staje się bardziej odporne na działanie szkodliwych bakterii. Produkty mleczne, ryby oraz zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak czy jarmuż, są doskonałym źródłem tych składników.
- Ważna dla zdrowia dziąseł jest witamina C, obecna m.in. w papryce, natce pietruszki oraz cytrusach. Ma ona działanie przeciwzapalne, a także wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne.
Profilaktyka chorób jamy ustnej – regularne wizyty u dentysty
Kluczowym elementem profilaktyki chorób jamy ustnej są również regularne kontrole stomatologiczne. Wszystkie wiodące organizacje i towarzystwa naukowe – w tym m.in. American Dental Association – zalecają, by zgłaszać się do gabinetu co najmniej raz na pół roku, co pozwala na wczesne wykrycie oraz skutecznie leczenie ewentualnych zmian. W trakcie takiej wizyty stomatolog może przeprowadzić badanie jamy ustnej, ocenić stan zębów i dziąseł, przeprowadzić instruktaż higieny, a także zabieg profesjonalnej higienizacji, która polega na usunięciu kamienia nazębnego i osadów, a następnie aplikacji na powierzchnie zębów preparatów zawierających fluor w wyższym stężeniu.
Profilaktyka chorób jamy ustnej to niezbędny element zdrowego stylu życia, który ma wpływ nie tylko na stan zębów i dziąseł, ale również na ogólne zdrowie. Utrzymanie dobrej higieny jamy ustnej (regularne szczotkowanie zębów, oczyszczanie przestrzeni między zębami, stosowanie płynu do płukania ust), zrównoważona dieta oraz regularne wizyty kontrolne u dentysty mogą skutecznie zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób zębów i przyzębia. Warto pamiętać, że profilaktyka to inwestycja w zdrowie, która przynosi długoterminowe korzyści zarówno pod względem fizycznym, jak i finansowym – zapobieganie jest bowiem zawsze tańsze niż leczenie.
W ofercie naszej Vinci Clinic w Łodzi znajduje się zarówno profilaktyka stomatologiczna, jak i nowoczesne leczenie zachowawcze oraz endodoncja. Pomagamy pacjentom w każdym wieku, zawsze dopasowując plan leczenia do indywidualnych potrzeb – skontaktuj się z nami i umów się na wizytę! Zapraszamy!