Afty to owrzodzenia i nadżerki błon śluzowych jamy ustnej o – jak dotąd – nieokreślonych jednoznacznie przyczynach występowania. U większości Pacjentów pojawienie się afty łączy się z dolegliwościami bólowymi, mrowieniem, pieczeniem i ogólnym dyskomfortem odczuwanym w obrębie jamy ustnej. Afty przeważnie znikają samoistnie w ciągu kilku dni, ale często mają charakter nawrotowy. W niektórych przypadkach wymagają specjalistycznego leczenia.
Afty to owrzodzenia i nadżerki błony śluzowej jamy ustnej, występujące pojedynczo lub w skupiskach, o owalnym bądź okrągłym kształcie, pokryte charakterystycznym nalotem, ograniczone dobrze widocznym rąbkiem zapalnym. Najczęściej afty umiejscawiają się na błonie śluzowej warg i policzków, na dolnej powierzchni języka, podniebieniu miękkim oraz na dnie jamy ustnej.
Afty – przyczyny:
Mimo częstego występowania aft u Pacjentów w różnym wieku oraz wielu badań naukowych poświęconych temu zagadnieniu, jak dotąd nie udało się określić jednego, konkretnego czynnika wpływającego na rozwój zmian na błonach śluzowych jamy ustnej. Ustalenia badaczy każą przypuszczać, że afty mają wieloczynnikową etiologię, a u Pacjentów może wystąpić naraz kilka czynników, które powodują powstawanie zmian.
- I tak z różnych doniesień naukowych wynika, że afty mogą być efektem:
- Indywidualnych zaburzeń odpowiedzi immunologicznej organizmu (przede wszystkim zmniejszonej ilości odpowiadających za odporność organizmu limfocytów T).
- Predyspozycji genetycznych (zaobserwowano częstsze występowanie aft u dzieci, których rodzice mają lub mieli w przeszłości tendencje do nawrotowych nadżerek).
- Przebytych lub aktywnych infekcji wirusowych (m.in. zakażenie wirusem HIV lub wirusami z grupy WZW).
- Infekcji bakteryjnych (czynnikiem etiologicznym mogą być przede wszystkim bakterie z rodziny Streptococcus).
- Zmian zapalnych zachodzących w organizmie na skutek chorób przewlekłych: celiakii, choroby Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
- Miejscowych urazów mechanicznych (wadliwie wykonane uzupełnienia protetyczne i aparaty ortodontyczne, zbyt silne szczotkowanie zębów, przygryzienie błony śluzowej).
- Leczenia hormonalnego z wykorzystaniem progesteronu.
- Nieprawidłowości dietetycznych (dieta uboga w produkty zawierające witaminy z grupy B, cynk, miedź i selen).
- Palenia papierosów i kontaktu błon śluzowych jamy ustnej z substancjami toksycznymi zawartymi w papierosach.
Afty – objawy:
Pierwsze objawy w postaci mrowienia i pieczenia błon śluzowych wielu Pacjentów obserwuje już na około 24–48 godzin przed pojawieniem się wykwitu aftowego. Sama afta w większości przypadków przyjmuje postać bolesnej czerwonej plamy (rzadziej grudki lub pęcherzyka) o średnicy do 10 mm, z wyraźnymi granicami stanu zapalnego, pokrytej włóknistym nalotem. Znika ona po około 7–10 dniach (bez względu na ewentualne zastosowanie leczenia) i nie pozostawia blizn.
W około 10% przypadków afty osiągają rozmiary 10–20 mm (określa się je mianem dużych aft Suttona). Towarzyszyć im może ogólne osłabienie, stan podgorączkowy, trudności w mówieniu i połykaniu. Mogą pozostawiać blizny. Z kolei afty opryszczkopodobne występują w dużych skupiskach (nawet do około 100), przy czym są o wiele drobniejsze (do 1–2 mm). Goją się w ciągu około dwóch tygodni i nie pozostawiają blizn.
Afty – leczenie:
Diagnostyka aft nie sprawia lekarzowi dentyście większego problemu – zazwyczaj jest on w stanie rozpoznać zmianę już na podstawie badania wzrokowego. Co ważne, w przypadku dużych aft Suttona – jeśli podjęte leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów w ciągu około 14 dni – zaleca się pobranie wycinka zmiany i poddanie go badaniu histopatologicznemu.
Ogólnie leczenie aft zależne jest od stopnia zaawansowania problemu. Jeśli u Pacjenta od czasu do czasu pojawi się pojedyncza zmiana, leczenie ogranicza się w zasadzie do eliminacji czynników ryzyka (np. zmiana sposobu higieny jamy ustnej, wyeliminowanie fizycznych czynników drażniących miejscowo błony śluzowe) oraz stosowania miejscowych środków przeciwbólowych, przeciwobrzękowych, ściągających i przyspieszających gojenie. Mogą one mieć postać maści, sprayu, płukanki czy tabletek do ssania i zawierać w składzie benzydaminę, chlorheksydynę lub wyciągi ziołowe (np. z szałwii).
W przypadku ciężkich aftoz, z licznymi zmianami, nawracających i pozostawiających blizny, u Pacjenta zaleca się wykonanie bardziej szczegółowej diagnostyki, obejmującej morfologię, oznaczenie poziomu witaminy B 12 i żelaza, badania wykluczające nietolerancję glutenu czy choroby zapalne jelit. W zależności od diagnozy, wdraża się m.in. terapię sterydami (prednizom), leki immunosupresyjne (azatiopryna) oraz immunostymulujące (tymostymulina), a także laseroterapię i suplementację witamin A, C, D, PP, żelaza i kwasu foliowego.
Leczenie aft za pomocą lasera jest bardzo skuteczne, niestety z powodu ograniczeń dostępności tego typu drogiej technologii terapia ta jest mało powszechna. Skierowanie wiązki lasera na aftę prowadzi do jej redukcji i szybszego wygojenia. W czasie zabiegu Pacjent może odczuwać zwiększone ciepło w miejscu poddanym leczeniu i delikatne ukłucia. Już bezpośrednio po laseroterapii Pacjent odczuwa ulgę i dolegliwości bólowe są bardzo szybko ograniczane.
Borykasz się z nawracającymi aftozami? Podczas wizyty w Vinci Clinic powiedz o tym naszemu specjaliście! Zlecimy odpowiednią diagnostykę i wdrożymy skuteczne metody leczenia! W leczeniu aft stosujemy z dużym sukcesem laser Er: YAG i Nd:YAG. Zachęcamy do kontaktu https://vinciclinic.pl/kontakt/